Apandis karnın sağ alt bölümünde, kalın bağırsağa bağlı olan, 6 ila 9 cm uzunluğundaki, ince organımızdır. ‘Apandisit’ ise, apandiste meydana gelen, ağrılı bir şişme ve iltihaplanma durumudur. ‘Vücudumuzda neden böyle bir organ var?’ sorusunun günümüzde hâlâ gizemini koruduğu söyleyebiliriz. Bazı bilim insanlarına göre apandis, sindirim için gerekli olan iyi bakterilere ev sahipliği yapmakla görevlidir. Bazı doktorlar bu organın bağışıklık sistemine yardımcı olduğunu belirtir. Kesin olarak söylenebilecek bir şey varsa o da, bir kişinin apandisi alındıktan sonra vücudun işleyişinde apandis yokluğundan kaynaklanan bir sorun olmadığıdır. Apandisitin yani iltihaplanmanın nedeni ise sindirim sistemindeki bir enfeksiyon ya da apandisin ağzındaki bir tıkanma olabilir. Apandisit her yaşta görülebilir ama çoğunlukla 10 ila 30 yaşları arasındaki kişilerde ortaya çıkar. Apandisitten şüphelenildiği an, acil olarak bir sağlık merkezine başvurulmalıdır. Çok sık rastlanılan bir rahatsızlık olmasına karşın apandisitten korkulmasının nedeni, tıkanan apandise zamanında müdahale edilmez ve apandis patlarsa, vücuda dağılacak enfeksiyon yüzünden ciddi sorunların ortaya çıkabilmesidir.
Apandis genellikle dışkı, yabancı bir cisim ve nadiren de bir tümör nedeniyle tıkanır. Apandisi parmağa benzeyen bir kese olarak düşündüğümüzde bu kesenin tıkanması, burada doğal olarak bulunan bakterilerin birikip çoğalmasına neden olur. Bunun sonucunda apandis şişer ve iltihaplanır. Apandisin içinde tıpkı bağırsaklarda olduğu gibi pek çok mikroorganizma yaşar ve bu bir sorun değildir. Oysa tıkanıklık yüzünden apandise hapsolan mikropların çoğalması zamanla iltihaplanmaya yol açar. İltihaplanmanın artması ise apandisin şişmesine ve bazı vak’alarda patlamasına neden olur. Apandisteki iltihabın diğer organlara yayılması ölüm riski doğuran, ciddi bir durumdur. Apandis patladığında ilk önce bir rahatlama hissedilir ancak birkaç saat sonra, enfeksiyonun yayılmasının ardından, belirtiler eskisinden de kötü olarak tekrar hissedilir. Neyse ki günümüzde modern tıp sayesinde, apandisit hastalarına zamanında müdahale şansı oldukça yükselmiştir.
Genel olarak apandisin tıkanma ve iltihaplanma nedenlerini sıralayacak olursak:
Apandisitten korunmanın kesin bir yolu yoktur ancak sağlıklı beslenmek ve bolca taze sebze meyve tüketmek apandisit riskini epey düşürür. Apandisit belirtileri ise farklı şekillerde ortaya çıkabilir:
Karın ağrısı:
İlk belirti genellikle göbek deliği çevresinde bir ağrıdır. Ağrı hafif şekilde başlar ancak birkaç saat içerisinde keskin ve ciddi bir ağrıya dönüşür. Apandis şiştikçe ağrı, karnın sağ alt tarafına yönelir. Doktor karnın sağ alt kısmına bastırdıktan sonra, ters bir şekilde, baskı hafiflerken ciddi bir ağrı duyulur. Yürümek ya da öksürmek gibi bölgeyi etkileyen hareketler ağrıyı şiddetlendirir. Zamanında tedavi edilmezse apandisit patlayabilir. Bu durumda karın boşluğuna yayılan enfeksiyon ciddi bir tehlike doğurur. Karın şişliği, şiddetli ağrı ve bulantı görülür. Karnın sağ alt bölgesinde şiddetli bir ağrınız varsa, yukarıdaki tanıma benzer bir ağrı yaşıyorsanız ağrıyı ilaç içerek dindirmek bir hata olabilir. Ağrı kesiciler belirtileri azaltır belki ama apandisit teşhisinin gecikmesi başka tehlikeler doğurur. Apandisit ağrısından şüphe duyduğunuzda hemen bir doktora başvurmanız en doğrusudur.
Karın şişliği:
Apandisteki enfeksiyon bu organın iltihaplanmasına ve şişmesine neden olur. Dokunduğunuzda karnınızda bir şişkinlik ve hassasiyet dikkatinizi çekebilir. En ufak bir dokunuş şiddetli ağrıyla sonuçlanır.
Ateş:
Apandiste enfeksiyon oluştuğunda vücut buna yükselen ateşle yanıt verebilir. Bağışıklık sistemi vücut ateşini yükseltir çünkü bu şekilde enfeksiyonu sonlandırıp vücuda yayılmasını önlemeye çalışır. Bazı hastalarda ateşle birlikte vücutta ürperme ve titreme de görülür. Genel olarak ateş, karın ağrısı ve şişlik belirtilerinden sonra ortaya çıkar. Enfeksiyon iyileşmedikçe vücut ateşi artar ve baş ağrısı, terleme ve sersemleme gibi diğer semptomlar da ardından gelir.
Karnın sağ alt köşesindeki bir ağrıyla birlikte yukarıda okuduğunuz belirtileri yaşadığınızı düşünüyorsanız, hemen bir doktora başvurabilirsiniz. Bunun dışında aşağıdaki maddeleri de dikkate almanız önemlidir:
Apandisit tedavisi genellikle iltihaplı apandisin alınması yani ameliyat anlamına gelir. Kişilerin durumuna göre farklı tedavi yöntemlerinin düşünülmesi gerekebilir. Ameliyattan sonra tam olarak ‘iyileştim’ diyebilmek için kendinize birkaç hafta tanımanız gerekir. Eğer apandisit patlamışsa, iyileşme süreci biraz daha uzayabilir. Bu süreçte siz de bazı noktalara dikkat ederek, iyileşmenin tam olması için sürece katkıda bulunabilirsiniz:
Hazırlayan: Prof. Dr. İBRAHİM BARUT